«مکران»، یاقوت توسعه جنوب ایران

امیر پسنده پور
کارشناس
مسائل شبه قاره



مکران نامی است که در رسانه‌ها و در میان دولتمردان ما بتازگی کشف شده است اما خطه‌ای است زیبا و دلپذیر با دیرینه‌ای با شکوه که در آثار سیاحان، تاریخ نگاران، جغرافی دانان و سفرنامه نویس‌ها بسیار از آن یاد شده است. مارکوپولو و یاقوت حموی هر دو در سیاحت‌های خود به این شهر زیبا پا گذاشته‌اند و حموی در باب ریشه اسم آن نوشته است: «مکران به نام مکران بن فارک بن سام بن نوح علیه‌السلام نامگذاری شده‌ است زیرا او به این منطقه آمده و در آنجا سکنی گزیده‌ است و جد بلوچ‌ها و بنیاد آنها به ایشان می‌رسد.»
مکران چند صباحی است از گنجه تاریک فراموشی درآمده است و ظرفیت‌های حیرت انگیز توریستی و اقتصادی آن «تا حدی» مورد توجه سرمایه گذاران و همچنین دولت قرار گرفته است. کسانی که به منطقه مکران سفر کرده‌اند، می‌دانند که این منطقه چطور همزمان جلوه بصری حیرت آور از باب تفرج، و هم آثار تاریخی و باستانی از بهر تأمل در گذشته ایران زمین در خود جای داده است. حتماً می‌دانید که این منطقه به اقیانوس اتصال مستقیم دارد و سواحلی دارد که زیباتر از آن را به دشواری می‌توان در هیچ جای دنیا دید. بندر پر شور چابهار با گرمای ماسه‌ای دلنواز و صخره‌های سخت و چشم نواز، همگان را حیرت زده می‌کند. در باب ظرفیت‌های اقتصادی و توریستی و فرهنگی مکران باید بی‌اندازه مقاله نوشت، باید بی‌وقفه کتاب نوشت، اگر این منطقه بکر در اروپا یا امریکا قرار داشت اکنون سرمایه‌گذاران و پژوهشگران منطقه‌ای از آن تکان نمی‌خوردند تا جنبه‌های تمام نشدنی اقتصادی و توریستی آن را برای توسعه کشورشان کشف کنند، من به‌طور موجز چند نکته در باب این خطه اسرار‌آمیز با ظرفیت‌های بی‌بدیل‌اش می‌نویسم.
مکران در سراسر مرز جنوب با آب‌های آزاد بین‌المللی مجاورت دارد و با کشورهای افغانستان و پاکستان همسایه است، حتماً می‌دانید که پاکستان مملکتی است کاملاً محصور در خشکی و تشنه سرزمینی است که آن را به دریاهای آزاد متصل کند. اما آیا پاکستان را وارد این معامله سودآور کرده‌ایم؟ پاسخ منفی است چرا که به‌طور غم انگیزی تقریباً این منطقه فاقد هرگونه زیرساخت ترانزیتی است که با استانداردهای جهانی همخوانی داشته باشد.
بندر چابهار که در جنوبی‌ترین بخش کشورمان ایران قرار دارد یکی از گذرگاه‌های اصلی کریدور جنوبی تجارت جهانی است،  ژرفای آب‌های ساحلی این بندر شرایط پهلوگیری کشتی‌های بزرگ و ایجاد تأسیسات عظیم بندری را فراهم می‌کند. اواخر آذرماه سال گذشته بود که جناب آقای محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد توسعه سواحل مکران از اولویت‌های اصلی دولت دکتر روحانی است، خبری که شعف بسیاری را نزد علاقه‌مندان به توسعه مملکت ایجاد کرد اما امسال در بودجه سال 97 فقط رقم 350 میلیارد تومان برای توسعه مکران اختصاص یافت که قدری باعث دلسردی شد.نمی‌دانم با این بودجه ناچیز چه کارهایی می‌شود کرد، اما بالاخره نسبت به بودجه سال 96 که بودجه‌ای 96 میلیاردی برای توسعه منطقه در نظر گرفته بود گامی رو به جلو و کوتاه است. توسعه مکران فقط باعث ورود ارز و توریست بسیار و کسب درآمدهای سرسام آور ترانزیتی و بانکرینگ کشتی‌ها نخواهد شد، بلکه می‌تواند مردم بی‌پناه استان سیستان و بلوچستان را از اسارت خونبار فقر و از تازیانه‌های تیز بیکاری نجات دهد. حسینعلی شهریاری نماینده زاهدان در مجلس می‌گوید برخی شهرهای استان همچون ایرانشهر شاهد نرخ بیکاری 47 درصدی هستند. گفته می‌شود حدود 10 درصد کل پرونده‌های قاچاق سراسر کشور متعلق به استان سیستان و بلوچستان است. باورمان بشود یا نشود حدود 80درصد از جمعیت این استان زیر خط فقر قرار دارند.
مکران می‌تواند یاقوت توسعه اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در سیستان و بلوچستان باشد و برای دهه‌ها و قرن‌ها بدرخشد. دولت باید به شیوه‌های بهتر و اراده قدرتمندتری توسعه منطقه مکران را در دستور کار خود قرار دهد، در همین حال سرمایه گذاران و کمپانی‌های خصوصی نیز نباید دست روی دست بگذارند، اگر به دنبال توسعه کشور و کسب سود هستند و خیر دنیا و آخرت را یکجا می‌خواهند حتماً باید مکران را هدفی فوری بدانند.